top of page
Melkfabriek De Caai

Campina Melkfabriek

Nederland, Eindhoven
 
In 2020 heeft Geva Vastgoed de Melkfabriek en de IJsfabriek op het voormalige Campina-terrein in Eindhoven aangetrokken. Samen met Harrie van Helmond Architecten hebben we de opdracht gekregen om deze monumentale gebouwen te transformeren van fabriek naar een mix-use ensemble met het thema Future Food, gezondheid en social design. Niels Olivier Architect is verantwoordelijk voor de Melkfabriek, waar van 1960 tot 2015 de melkproductie plaatsvond.

De Melkfabriek is een mooi voorbeeld van wederopbouwarchitectuur; grote glazen puien zorgen voor een frisse en lichte werkomgeving, de betonconstructie is rationeel en herkenbaar, en het fusée-dak* is kosten- en materiaalbesparend.
De oorspronkelijke bouwplannen zijn gemaakt door ingenieursbureau Héman. Het hoofddoel was om een voornamelijk functioneel gebouw te maken en daarbij huurden ze Jean Huysmans in om het architectonisch ontwerp te maken. Huysmans had in de voorliggende jaren ervaring opgedaan in het bouwen van kerken, wat duidelijk van invloed is geweest op het ontwerp van de Melkfabriek.

De Melk- en IJsfabriek zijn onderdeel van de herontwikkeling van het Campina terrein, nu genaamd De Caai. Hierin staat de transformatie van de fabrieksgebouwen alsmede het integreren van nieuwe woongebouwen centraal. Het stedenbouwkundig plan is ontworpen door Delva Landscape Architects samen met Studio Nine Dots.
Mei Architects and Planners, Kaan Architecten and LEVS zijn verantwoordelijk voor de woontorens en woonblokken.
 
entree Melkfabriek Eindhoven
Grote hal Melkfabriek
Samen met de IJsfabriek komt de Melkfabriek op een “monumenteneiland” te staan. Het vloerpeil van de fabrieken ligt als gevolg van het vroegere gebruik wat hoger dan het omringende maaiveld. In het landschapsontwerp wordt gebruikt gemaakt van dit hoogteverschil door trappen, zitjes en groen in het openbaar gebied te verwerken.
De Melkfabriek, afgelopen jaren een populaire locatie voor de Dutch Design Week en andere creatieve en innovatieve tentoonstellingen heeft ondanks de voormalige industriële functie een haast kerkachtig karakter door de grote glaspartijen en de hoge centrale hal. De uitdaging is om dit karakter te behouden.
Ten eerste doen we er alles aan om de grote centrale hal, 13 meter hoog, niet op te delen in hokjes. Vroeger stonden hier enorme silo’s opgesteld, nu wordt het een gemeenschappelijke binnentuin waarin zowel losstaande box-in-box kantoorunits, als flexwerkplekken te vinden zijn.
Door de slechte akoestiek als gevolg van de betonnen constructie, vaak voorzien van tegelwerk, was het een uitdaging de fabriek te transformeren naar comfortabele kantoorruimte. We hebben een oplossing gevonden door de eikenhouten binnenkozijnen te voorzien van witte geluidsabsorberende panelen. Om dit zachte materiaal te beschermen laten we het overgroeien door klimplanten op een roestvrij stalen staafmat. De strengen van de staafmat zijn uitgelijnd op de voegen van het originele tegelwerk.
Op de eerste verdieping heeft die centrale hal een groot balkon over de hele lengte. Vroeger kwam hier de melk binnen en werd het door de fabriek geleid, nu wordt het de “blauw-groene” corridor. Een (experimentele) vijver van bijna 40 meter lang.

Waar mogelijk blijven details die het verhaal vertellen van het oorspronkelijk gebruik herkenbaar. Karakteristiek zijn de witte tegels op de borstweringen en de vloer van de binnentuin; de tegels waren makkelijk hygiënisch schoon te houden. Ze worden zo veel mogelijk bewaard en soms zelfs vernieuwd. Ook de kenmerkende roestvrij stalen trappen en loopbruggen worden bewaard en/of hergebruikt. En doordat de centrale hal niet door hoge wanden en nieuwe vloeren opgedeeld wordt heb je overal nog vol zicht op de mooie fusée-daken* (half-ronde, betonnen schaaldaken) met lichtstraten.
De melkfabriek, die nu nog ingebouwd is door anonieme stalen hallen, wordt rondom weer helemaal vrijgemaakt en de kenmerkende vertikale betonstijlen in de gevel, die van vloer tot dakrand gaan, worden gerenoveerd en zelfs gereconstrueerd. Op een aantal plaatsen, daar waar de originele gevel in de loop der tijd is weggesloopt om silo’s naar binnen te hijsen, is er ruimte om de transformatie kenbaar te maken. Hier worden de betonstijlen gereconstrueerd in glas. Wat een spectaculair uitzicht over de skyline van Eindhoven oplevert.
Het hele gebouw krijgt hr++ beglazing en een geïsoleerde schil. Bij de transformatie wordt energielabel A+++ nagestreefd. Tot slot krijgt de hele gevel de originele witte kleur weer terug, men spreekt al van de “witte kathedraal”.
art_fuseedak.jpg
* Fusée-daken
De kenmerkende bogen van de hallen zijn uitgevoerd als zogeheten Fusée-daken, een dakconstructie die vooral in de jaren veertig en vijftig van de vorige eeuw in Nederland werd toegepast bij bedrijfshallen. Het is een eeuwenoud constructieprincipe, dat al door de Byzantijnen werd gebruikt. 
De fusées hebben de vorm van een holle cilinder, waarvan het ene uiteinde trechtervormig toeloopt en in de hals van de volgende cilinder past. Op deze wijze ontstaan strangen die boogvormig gekoppeld worden. Tijdens de uitvoering worden de boogdaken tijdelijk ondersteund door verrolbare stalen of houten mallen, totdat de betonlaag bovenop de fuséestrangen is uitgehard en de stalen trekstangen zijn aangebracht. Doordat geen balkconstructie nodig is en bovendien een aparte plafondconstructie achterwege kan blijven, wordt een voordelig bouwvolume bereikt. In de richting waarin de fusées zijn aangebracht, kunnen bovendien op eenvoudige wijze daklichten worden aangebracht. 
Fusée-daken paren een constructief grote sterkte aan een laag eigen gewicht. De thermisch isolerende werking van de fusées is (zeker naar de normen van die tijd) een pluspunt en het materiaalgebruik is zeer efficiënt. Daarmee is de constructie duurzaam en goedkoop.
Project data:
Opdrachtgever:
Locatie:
Opgave:
Omvang:
Ontwerp:
Status:
Team:


Advies:
Geva Vastgoed
Eindhoven (NL)
Industrieel; Transformatie
8 100 m²
2021
Uitvoering
Niels Olivier, Harrie van Helmond, Boryana Kondeva, Vittoria Marino, Arvid Schoots
Van de Laar (constructie), Het Groenlab (beplanting)
Vergelijkbare projecten:
Transformatie
Transformatie
Woningen
bottom of page